Cần phải có kiến thức,hiểu biết cơ bản về nha khoa, thì mới có thể chăm sóc tốt cho trẻ, dưới đây là những điều quan trọng dành cho các bậc phụ huynh tham khảo, để bảo vệ răng con mình thật tốt ngay từ bé cho đến khi trưởng thành.
Trẻ em dễ sâu răng hơn người lớn,vì cấu tạo men răng sữa yếu hơn răng vĩnh viễn,do đó nếu không quan tâm chăm sóc,trẻ em sẽ bị sâu răng rất sớm ở những răng sữa rồi lây lan ra những răng mới thay (mọc răng vĩnh viễn),hậu quả là chưa đến tuổi trưởng thành răng đã sâu gần hết.
Sự khác biệt giữa răng sữa và răng trưởng thành (răng vĩnh viễn) :
_ Răng sữa mọc từ khi trẻ 1 tuổi đến 3 tuổi,thường mọc răng cửa trước và chỉ mọc 10 răng cho một hàm (20 răng cho 2 hàm) . Trẻ bắt đầu thay răng trưởng thành lúc 6 tuổi, thay răng cửa trước, đồng thời cũng mọc răng hàm lớn thứ nhất đầu tiên,nên gọi là răng hàm 6 tuổi (răng số 6), trung bình đến năm 14 tuổi là hoàn tất việc thay răng vĩnh viễn, đặc biệt răng cấm còn gọi là răng khôn (răng số 8,là răng hàm trong cùng) mọc lúc 18 tuổi trở lên là trễ nhất.
_Răng sữa luôn nhỏ bé,màu trắng đục,và yếu ớt hơn răng vịnh viễn,số lượng ít hơn (răng trưởng thành có 32 chiếc), sự phân biệt này nhằm xác định răng nào đã thay rồi để tránh nhổ lầm răng vĩnh viễn, làm trẻ sún cả đời không mọc răng được nữa.
Nhổ răng trẻ em :
Nhiều người cho rằng răng sữa bị sâu không cần phải trám,cứ nhổ vì còn thay răng khác, là điều rất tai hại cho trẻ, nhổ răng sữa quá sớm sẽ làm biến dạng xương hàm còn non nớt của trẻ,làm lệch mầm răng vĩnh viễn ,xương ổ răng và nướu phủ lấp chỗ nhổ,khi mọc răng sẽ lệch lạc, xấu xí và đau đớn do phải xé nướu trồi lên, thậm chí mọc rất trễ, làm ảnh hưởng trật tự mọc lên của những răng khác,dẫn đến tình trạng răng hô, răng móm, răng mọc hai ,ba hàng…..rất mất trật tự, phải đeo gọng kéo chỉnh sửa rất tốn kém và mất nhiều thời gian. Vì vậy, chỉ nhổ răng cho trẻ khi đã đến tuổi thay răng, lúc đó răng sữa có hiện tượng lung lay,do chân răng tự hủy để răng vĩnh viễn mọc lên, nên nhổ rất dễ dàng, không đau đớn, răng mọc sẽ rất đẹp, đúng vị trí,cũng không nhổ răng quá muộn, vì răng sữa lung lay không tự rụng ra lấy chỗ cho răng mới mọc lên, sẽ làm răng mọc lệch.
Các biện pháp bảo vệ răng sữa :
Không như người lớn, trẻ dưới 5 tuổi không thể tự chải răng súc miệng, thường xuyên bú đêm,uống sữa, ăn bánh kẹo ,rất dễ sâu răng toàn hàm, để hạn chế và ngăn chặn sâu răng cho trẻ, các bậc cha mẹ thực hiện những điều sau đây:
_Phải chà rửa răng cho bé trước khi đi ngủ và sáng thức dậy:do còn quá nhỏ không thể dùng bàn chải,nên dùng khăn hoặc bông gòn thấm vào nước muối pha loãng hoặc nước súc miệng có bán ở tiệm thuốc tây,chùi rửa sạch sẽ từng chiếc răng của bé như người lớn chải răng bằng bàn chải,làm nhẹ nhàng ,nhanh gọn,khăn và bong gòn quấn vào ngón tay nhỏ vừa với miệng của bé,để chùi rửa răng dễ dàng,không làm bé khó chịu, ói mửa…..
_Mỗi lần bú sữa xong phải cho bé súc miệng : sữa là chất dinh dưỡng hằng ngày của bé, nhưng đồng thời cũng là chất dễ làm sâu răng nhất khi còn dính ở khe,kẽ,mặt răng,chân răng,nướu,lưỡi …. Vì dễ lên men để vi khuẩn tạo ra acid tấn công răng và hình thành mảng bám vào răng. Nếu bé chưa biết súc miệng,dùng nước đun sôi để nguội đổ vào bình sữa cho bé bú như bú sữa, khi bé mút nấm vú sẽ tạo ra áp lực để nước rửa sạch các mảng sữa bám ở lưỡi,khe kẽ ,mặt răng, bé đang tự súc miệng sau khi ăn uống, nhất là bú đêm rất dễ sâu răng, phải cho bé bú nước sau khi bú sữa để súc miệng.
_Cấm trẻ tuyệt đối không ăn bánh kẹo sau khi đã đánh răng đi ngủ: không cho mang bánh kẹo vào phòng ngủ, giường ngủ, trước khi đi ngủ phải đánh răng,súc miệng, và không ăn uống nữa, vì trong lúc nghỉ ngơi, cơ thể không hoạt động, thức ăn dễ lên men,vi khuẩn dễ sinh sôi phát triển trong răng miệng.
_Nếu phát hiện những bất thường ở răng miệng phải đưa cháu đến nha sỹ khám:
Trẻ em dưới 12 – 14 tuổi không cần phải khám răng định kỳ 6 tháng một lần như người lớn, nhưng nếu có những bất thường như răng mọc lệch, răng bị đốm, đổi màu, nướu viêm đỏ,chảy máu…..phải đưa bé đến nha sỹ khám để được tư vấn hoặc điều trị kịp thời.
Những tác động ảnh hưởng đến sự phát triển của răng hàm mặt :
Quá trình thay răng sữa là khoảng thời gian rất dài, từ 6 năm đến 10 năm ,thường xảy ra những biến đổi bất thường, do nhiều nguyên nhân khác nhau làm dịch chuyển ,sai lệch vị trí xắp xếp thứ tự của răng,làm biến dạng xương hàm ,khuôn mặt, cần được phát hiện sớm để chỉnh sửa dễ dàng và ít tốn kém. Sau đây là những trường hợp thường gặp :
_Trẻ thở bằng miệng : hơi thở từ cuống họng thổi ra khỏi miệng, tạo áp lực xô đẩy những răng cửa ra phía trước làm răng hô, do đó phải tập cho trẻ thở bằng mũi, bằng cách ngậm miệng lại khi đi ngủ và chữa bệnh ngáy đêm cho trẻ, hơn 90% trẻ thở bằng miệng bị hô răng.
_Trẻ mút môi, mút lưỡi : nếu mút môi trên, tạo áp lực kéo những răng cửa hàm trên vào, hậu quả làm răng cúp vào, răng cửa hàm dưới cắn ra ngoài hàm trên, đó là hiện tượng cắn móm, nếu mút môi dưới, tạo áp lực kéo những răng cửa hàm dưới cúp vào, cằm đưa ra phía trước, gây ra hiện tượng móm, đồng thời răng cửa hàm dưới cắn vào nướu lợi hàm trên . Vì vậy, cần ngăn cấm trẻ mút môi, mút lưỡi, mút ngón tay, mút nấm vú, những tật xấu này nếu thường xuyên kéo dài trong thời kỳ thay răng, sẽ làm sai lệch các vị trí mọc răng cửa, biến dạng xương hàm còn non nớt của trẻ, dẫn đến tình trạng cắn móm, hoặc móm hàm.
Mút môi trên làm răng cửa trên cúp vào,răng cửa dưới cắn ra ngoài,hiện tượng cắn móm,và trường hợp mút môi dưới làm răng cửa dưới cúp vào trong,cắn lên nướu lợi hàm trên,xô răng cửa trên ra ngoài làm hô và thưa kẽ răng.
_Thay răng cửa quá lớn : do di truyền hoặc cấu tạo tự nhiên, răng cửa mọc quá lớn,chiếm chỗ những răng cửa kế cạnh ,làm xô đẩy những răng này mọc lệch lạc, do đó phải đến nha sỹ, tỉa nhỏ răng cửa lớn vừa đủ để lấy chỗ cho răng khác mọc lên.
Xương hàm bé không đủ chỗ mọc răng : sẽ mọc lệch ra khỏi hàng thành 2, 3 hàng, cần phải nhổ bớt răng ngay khi mọc răng lệch khỏi hàng, sẽ không còn bị mọc lộn xộn.
_Răng mọc lệch lạc do nhổ răng sữa quá sớm hoặc quá trễ : phải đến nha sỹ để được đeo khí cụ tiền chỉnh nha , gọi tắt là trainer càng sớm càng tốt, để uốn nắn kịp thời khi răng đang mọc lên, sẽ dễ dàng và ít tốn kém hơn nếu để răng mọc đầy đủ, cứng cáp, kéo răng sẽ khó khăn và phức tạp.
_Răng mọc quá trễ luôn bị lệch,càng mọc trễ lâu năm càng bị lệch, khi răng sữa tự rụng,hoặc đã nhổ bỏ,trung bình từ 2 đến 4 tháng phải mọc răng lên,nếu đến một năm không thấy răng mọc phải đi khám nha sỹ tìm hiểu nguyên nhân,khi phát hiện răng mọc lệch phải chỉnh sửa ngay trong thời kỳ thay răng,để không làm ảnh hưởng đến trật tự ,vị trí của những răng khác,điển hình như bé gái 9 tuổi ,mọc 4 răng cửa quá trễ,đáng lẽ phài mọc lúc 6t,dẫn đến lệch hoàn toàn,phải chỉnh sửa ngay khi đang mọc bằng niềng di động xoay răng thẳng lại.